Het is moeilijk aan te geven wat de sleutelscene is van deze
documentaire van Bert Haanstra. Als het persé moet zou je zeggen dat het de
ommekeer in de onderlinge confratie is, namelijk de goal van Real Madrid in de
verlenging; een beste pegel in de kruising. Op dat moment ligt Ajax uit de
Europa Cup en houdt de documentaire ook onmiddelijk op. Eigenlijk is Retour Madrid gewoon een registratie van
twee confrontaties tussen Ajax en Real Madrid in 1967. Bert Haanstra had niet
de beschikking over veel ‘exclusief’ materiaal om dát te filmen wat de
documentaire bijzonder zou kunnen hebben maken. De beelden in de kleedkamer,
waar ‘de Generaal’ Rinus Michels de wedstrijdbespreking geeft, zijn dan ook het
meest interessant. Dit omdat het een kijkje geeft in de keuken van het
legendarische Ajax, het Ajax van Swart, Keizer en ‘Cruijffie, waar mensen het
zelfs nu nog over hebben. Maar verder moest Haanstra het doen met wat beelden
uit het vliegtuig en met een ontmoeting tussen de selectie en de Nederlandse
Prinses. Wat mager materiaal voor een documentaire, en daarom is de
documentaire vermoedelijk ook geen succes geworden. Haanstra heeft wel
duidelijk nog geprobeerd filmische elementen er in te verwerken: de nadruk in
de film wordt gelegd op de beleving van de Ajax fans. Na elke actie zien we wel
iemand in beeld; iemand met een passende reactie op dat wat net op het veld
gebeurd was. Grappig is het om te zien dat het publiek in de documentaire zich
erg bewust van de camera was. Het meest leuke aan deze documentaire is eingelijk
nog de voice-over, die erg ‘losjes’ klinkt voor die tijd. De voice-over maakt
enkele leuke grappen. Een voorbeeld hiervan is wanneer we voice-over meldt dat
de de voorzitter van Ajax, Michel van Praag, wel andere kopzorgen heeft dan de
Ajax spelers (die op dat moment klaverjassen); in het vliegtuig zien we hem een
krantartikel lezen met als titel
‘Feyenoord is Fantastisch’.Een gemiste kans is vind ik dat de
documentaire meteen stopt na de tegengoal. Het zou leuker zou geweest, ook
omdat de documentaire Retour Madrid heet, om de teleurstelling bij de spelers
te zien. Hoe ging Ajax om met het verlies? Maar vermoedelijk heeft de Generaal,
streng als hij was, Bert Haanstra op dat moment onmiddelijk toegang tot de
spelersgroep ontzegd. Het is een documentaire die het moet hebben van de
voice-over, en het vertonen van reacties uit het publiek. Ik vermoed dat
Haanstra minder materiaal tot zijn beschikking had dan hij vooraf gehoopt had.
De documentaire wekt erg de indruk dat Haanstra in de montagekamer enorm heeft
zitten ploeteren om er nog iets leuks van te maken.
